Ambulant outreach - antwoorden vinden op complexe vragen
Marijana Cvitan, psychiater
Het komt steeds vaker voor dat de hulpverlening aan gezinnen met complexe problemen vastloopt. Wij zien bij het A-team bijna uitsluitend kinderen en gezinnen bij wie de hulpverlening al langer betrokken is, en ondanks vele inspanningen vast loopt. Gezinnen die ‘hulpverlening moe’ zijn, of hulpverleners die de complexiteit niet meer kunnen dragen en waar zorg dreigt te stoppen.
Waarom werkt de hulpverlening vaak niet?
In de praktijk zien we dat geleverde (jeugd)zorg en maatschappelijke dienstverlening samen een incomplete puzzel leveren in het geval van zeer complexe problematiek die binnen verschillende disciplines valt. Iedere organisatie/hulpverlener doet op zijn beurt zijn best binnen de mogelijkheden, maar de overkoepelende blik ontbreekt vaak. Juist mensen met vele problemen op meerdere gebieden die vaak zelf al overzicht kwijt zijn geraakt, vallen zo met hun gezinnen tussen wal en schip. Hulpverlening aan gezinnen met multiprobleem is vaak unidisciplinair van aard. Juist bij multiprobleem is een multidisciplinaire aanpak van belang noodzakelijk.
Vele kinderen en jongeren zitten in de knel met gezinsproblemen, sociale problemen, en soms ook met psychiatrische problemen om zich heen. Daarnaast kampen zwakke gezinnen met de opvoeding van kinderen, soms met ADHD, ASS, LVB en/of emotionele problemen er bij. De grote problemen vormen de zgn. ‘vechtscheidingen’ en hun impact op de opvoeding bij kinderen in moeilijkheden. Deze situaties en vooral kinderen hebben een groot potentieel voor ontwikkeling en herstel maar ook voor maatschappelijke uitval, criminaliteit of chroniciteit.
We moeten dus zorgen dat gezinnen met complexe problematiek waar kinderen en jeugd betrokken zijn de juiste multidisciplinaire hulp en zorg krijgen. De grote problemen waarmee bijvoorbeeld Bureau Jeugdzorg geconfronteerd is, zijn de signalen en het motief om naar andere wegen te kijken.
Het idee achter een A-team
Een oplossing kan liggen in de integratie van kennis en expertise in multidisciplinair team-werk rondom complexe problemen. Alle nodige disciplines rond een tafel met een hoog intensiteit van zorg en afstemming binnen de team. In ons geval pedagogische medewerkers, maatschappelijk werkers, psychologen, gezins/ouder begeleiders, psychiater, team manager. Methodisch toegepaste aanpak zo als omschreven bij de (F)-ACT-methodiek is succesvol gebleken op het gebied van complexe psychiatrische problematiek.
De Methodiek van het A-team: (F)ACT
(F)ACT staat voor (Flexible) Assertive Community Treatment en biedt hulp op meerdere levensgebieden tegelijk en op de plaatsen waar cliënt zich bevindt, dus thuis, op school, bij de instanties, vrije tijd. Het team werkt proactief en herstelgericht en is voortdurend op zoek naar gezamenlijke oplossingen met cliënten en hun omgeving. De teamleden werken nauw samen, zijn flexibel en snel in te zetten. De multidisciplinariteit en synergie in het team zorgen voor het kunnen dragen van zeer complexe problematiek. Tot nu toe werd de methodiek succesvol gebruikt bij chronische psychiatrische zorg in de wijk. Het team levert zorg thuis en heeft aandacht voor het systeem waar de cliënt deel van uitmaakt. Gezin, school, werk en familie worden betrokken en ook in de wijk wordt gezocht naar samenwerking en oplossingen.
Uit onderzoek bij psychiatrische zorg in de wijk, meestal schizofrenie, blijkt de methodiek beter te werken dan TAU (‘treatment as usual’; meestal in de form van poliklinische zorg). Methodiek verbeterde symptoom remissie en functioneren, en leek beter aan te sluiten bij de behoeftes van clienten zo als blijkt uit de studies naar patiënten tevredenheid. Duur van de remissie van de ziekte stijgt en ook het aantal opnamedagen en gedwongen maatregelen daalt.
Het A-team
In samenwerking met Altra proberen wij (F)ACT methodiek in te zetten en aan te passen aan een nieuwe doelgroep: gezinnen met multiple problematiek en kinderen in de knel. Voor complexe sociaal-maatschappelijke, psychologische, psychiatrische, medische, systemische problemen en hun interactie, bundelt A-team multidisciplinaire krachten om gezinnen op maat vooruit te helpen daar waar minder intensieve vormen van zorg blijken niet toereikend te zijn geweest.
Onze korte ervaring is positief, met name op het gebied van versnelling van processen in zorg, versteviging van verbindingen, duidelijk intensievere aandacht en coaching kunnen bieden waardoor vaak doorbraak in vertrouwen bij cliënten die vaak zorg-moe zijn. In vele gevallen is het doel van geboden zorg helpen met de terugkeer van rust en perspectief binnen het gezin en zo uithuisplaatsing van kinderen voorkomen.
